Lingguwistikong Etnograpiya ng Gaddang

Kasaysayan ng Katutubong Gaddang

Nakilala ng mgaKastila ang mga katutubong Gaddang noong 1600.Kung saan  sila nakatira ngayon ay iyon din ang mga dati nilang tirahan noong una siláng makilala.  Paglipas ng panahon, sila ay napuwersang lumipat sa mga komunidad alinsunod sa  kautusan ng mga Kastila na tinawag na reduction resettlement. Sila ay naging mga  kristiyano sa pamamagitan ng mga paring Dominiko at Augustinian.

Ang mekanismo ng kolak (pakikipagpalitan ng kalakal) at ang padon (usapang  pangkapayapaan) ang nagturo sa mga katutubong Gaddang sa larangan ng pangangalakal.  Sa panahong ito, mahigpit na pinagbawalan ng mga paring Kastila ang mga kristiyanong  Gaddang na makipagkaibigan at makipagpalitan ng kalakal sa mga hindi kristiyanong   Gaddang para mapanatili ang kaayusan at katahimikan ng kanilang komunidad. 

 Noong panahon ng mga Amerikano, naging mas magaan ang buhay ng mga  katutubong Gaddang. Sa pagnanais nilang maipakilala sa mga katutubong Gaddang ang  tunay na halaga ng pagiging kristiyano, kanilang pinag-aralan ang mga pag-uugali ng mga  hindi kristiyanong Gaddang. Ipinakilala nila ang mga pag-uugaling Amerikano at tinanggal  ang gawaing pamumugot ng ulo. Mingal ang tawag sa kinikilalang pinunò ng mga  mamumugot ng ulo.  

 Pagkaraan ng Pangalawang Digmaang Pandaigdig, nagbago ang buhay ng mga  katutubong Gaddang. Tumaas ang antas ng kanilang pamumuhay at nakilala sila sa  larangan ng pulitika. Dumami ang kanilang bílang at natuto sila sa pakikipagkalakalan sa  mga Ilokano, Cagayano at sa kapwa nila katutubong Gaddang. 

Ang Ekonomiya ng Katutubong Gaddang 

 Pagsasaka at pagtatanim ng gulay ang pangunahing hanapbuhay ng mga  katutubong Gaddang noon. Sinisimulan nila ang pagtatanim ng palay sa mga buwan ng  Hulyo hanggang Disyembre, isang magandang panahon para sa kanila para magtanim ng  palay na tinatawag nilang abafini. Samantala, mamula naman ang tawag nila sa panahon  ng pagtatanim ng ibang halaman maliban sa palay sa mga buwan ng Enero hanggang  Hunyo. Ang kanilang inaani ay karaniwang ipinangtatawid sa kanilang araw-araw na  pamumuhay.  

 Ang ilan sa mga halamang kanilang itinatanim ay mais, kamote, patatas,  bitsuwelas, luya, bawang, kamatis, saging, gábi, ampalaya, tubó at iba pang maaaring  pamalit sa palay. Nagtatanim din sila ng tabako bílang alternatibong mapagkakakitaan.  Kanila itong ibinibenta sa palengke upang maibili ang kanilang kakailanganin sa araw araw.  

 Maliban sa pagsasaka, sila ay nagangaso rin para may mapagkakitaan. Nag aalaga din sila ng baboy at manok b;ilang pang-ulam at minsan ay ginagamit sa ritwal ng  kanilang mga anitu. Ang mga kalabaw, báka at kabayo naman ay ginagamit sa pagsasaka.  Gayunman, malimit na nararansan pa rin ng mga katutubong Gaddang ang kakulangan sa pagkain, kaya ang pangingisda ang kanilang madalas na pinagkakakitaan lalo na sa  panahon ng tag-ulan. 

Pagkakakilanlan ng Katutubong Gaddang 

Ang mga Gaddang ay isa sa mga pangkat etniko sa Lambak ng Cagayan na may  mayamang kultura at kasaysayan. Sila ay nagmula sa grupo ng mga Malay na ang ibig  sabihin ay “sa gilid ng ilog – along the bank.” Malaking bílang ng mga katutubong  Gaddang ay nakatira sa bayan ng Bayombong, ang kabisera ng lalawigan ng Nueva  Vizcaya at sa mga bayan ng Bagabag at Solano, Nueva Vizcaya. Ang iba ay makikita sa  hilagang bahagi ng Lambak ng Cagayan. (Journal of Northern Luzon, 1986).  

 Ang salitáng Gaddang ay hindi lámang tumutukoy sa pangkat etniko kundi ito rin  ang tawag sa wikang sinasalita ng mga katutubong Gaddang. Ang salitáng Gaddang ay  nangangahulugang balat sa wika ng mga katutubo. Nakasaad sa Indigenous Peoples  Structure (IPS) ng mga katutubong Gaddang na ang mga salitáng Gaddanes, Gadang,  Gadan o Ga’dang ay nabuo sa pamamagitan ng pinagsamang tunog na ga na ang ibig  sabihin ay ‘init o apoy’ at ang dang na ang ibig sabihin naman ay ‘sunog o nasunog sa  apoy.’ Ibig sabihin, ang Gaddang ay may balat na nasunog sa apoy. 

 Pinaniniwalaang sa nabanggit na pakahulugan ibinatay ang kulay ng balat ng mga  katutubo lalo na ang mga sinaunang mamamayang Gaddang na mas kayumanggi o maitim  kaysa sa mga ibang pangkat etniko sa lugar. Subalit sa kasalukuyan, hindi na matutukoy  ang pagiging Gaddang ng isang tao base lámang sa kaniyang balat sapagkat wala naman  na itong pagkakaiba sa balat ng karamihan na mapuputi at kayumanggi.  

Wayi ang tawag ng mga katutubong Gaddang sa kanilang mga kapatid. Gayunman,  malimit ding marinig ang ganitong katawagan sa malalapit na kaibigan ng mga katutubong  Gaddang. Kolak naman ang madalas itawag ng mga tagalabas sa mga katutubong Gaddang  lalo na sa kanilang mga kamag-anak. Kahit sa mga paaralan, ‘wayi’ at ‘kolak’ ang tawag  ng mga kabataan sa mga kaklaseng Gaddang. Ito ang malimit na tawag na gingamit ng  mga nakatatandang Gaddang sa isa’t isa kapag sila ay nag-uusap at nagkakasalubong sa  ibang lugar kahit hindi naman talaga sila totoong magkapatid o magkamag-anak. 

Larawan 1. Pakikipanayam sa mga Gaddang ng Villa Coloma, Bagabag, Nueva Vizcaya.

Larawan 2. Pakikipanayam sa mga Gaddang ng Bagabag at  Solano, Nueva Vizcaya 

Lokasyon at Distribusyon ng mga Katutubong Gaddang  

Malaking bulto ng mga katutubong Gaddang sa lalawigan ng Nueva Vizcaya ay  matatagpuan sa mga bayan ng Bagabag, Solano at Bayombong. Ang ilan ay matatagpuan  sa mga bayan ng Diadi, Villaverde at Quezon. Sa mga barangay ng San Geronimo, San  Pedro at Villa Coloma ng Bagabag, Quirino at Roxas ng Solano at Salvacion, Vista Alegre  at San Nicolas ng Bayombong, Nueva Vizcaya nakatira ang pinakamalaking bílang ng  katutubong Gaddang. Dito sa mga lugar na ito hinango ang mga datos at impormasyon na  siyang pinagbatayan ng pag-aaral na ito. 

 Batay sa Local Government Unit ng Solano (2001), ang mga katutubong Gaddang  ang siyang unang nanirahan sa bayan ng Solano. Sila rin ay matatagpuan sa mga lugar na  malapit sa ilog ng Magat at sa mga bulubunduking bahagi ng Kalinga at Bontoc. Ilokano  ang iba pang pangkat etniko na nakatira dito. Sila ay nanggaling sa lalawigan ng Ilocos at  La Union (Philippine Almanac 1986:159). 

Larawan 3. Mga mag-aaral ng Bayombong West Elementary School Bayombong, Nueva Vizcaya. 

Sa kasalukuyan, ang karamihan sa mga katutubong Gaddang ay matatagpuan sa  mga probinsiya ng Quirino, Nueva Vizcaya, Isabela, Mt. Province at ilang barangay ng Kalinga at Apayao. Sa probinsya ng Quirino, karamihan sa kanila ay matatagpuan sa bayan  ng Diffun. Sa Nueva Vizcaya, sila ay matatagpuan sa hilagang bahagi, partikular sa mga  bayan ng Bagabag, Solano at Bayombong at sa kanlurang pampang ng Ilog Magat.  

 Sa Mountain Province, sila ay matatagpuan sa paracelis, Partikular sa mga  barangay ng Anonat, Poblacion, Buringat, Bantay, Bacari at Bananao. Sa Isabela, sila ay  naninirahan sa ilang barangay ng Gamu, Burgos, San Mateo at Tumauini. Ang iba ay  matatagpuan sa lungsod ng Santiago at Cauayan at maging sa mga bayan ng Reina  Mercedes, Angadanan, at Aurora. Batay sa ulat ng Provinical Information Technology  Division ng Nueva Vizcaya ukol sa populasyon alinsunod sa etnisidad (population by  ethnicity) noong 2015, lumalabas na may 10,451 na lámang ang katutubong Gaddang sa naturang lalawigan. Tunghayan ang talahanayan ng populasyon ng Lalawigan ng Nueva  Vizcaya batay sa etnisidad na kanilang kinabibilangan. 

 Makikita sa talahanayan na Ilokano ang nangungunang wikang sinasalita sa  lalawigan ng Nueva Vizcaya na may katumbas na bílang na 236,851 mula sa kabuuang  populasyon na 397,698 at may katumbas na 59.555 bahagdan. Kasunod ang Kalanguya na  may kabuuang bílang ng nagsasalita na umaabot sa 52,848 at may katumbas na bahagdan  na 13.288 at ang Ifugao ay may 27,566 katao ang nagsasalita nito na may katumbas na  6.929 bahagdan. 

 Samantala, ang Gaddang ay nása pang-anim na bílang na may kabuuang nagsasalita  na umabot lámang sa 10,451 at may katumbas na 2.628 bahagdan. Higit na mataas ang  Tagalog na may kabuuang bílang ng nagsasalita na 21,498 at may katumbas na bahagdan  na 5.406. Isang patunay na sa paglipas ng panahon, pababa nang pababa ang bílang ng mga  mamamayan ng Nueva Vizcaya na nagsasalita ng wikang Gaddang. Sa nasabing talâ sa  itaas, pinatutunayan nito na nauungusan na ng Tagalog ang Gaddang, samantalang  Gaddang ang isa sa mga pangunahing dayalekto ng Nueva Vizcaya.    

Talahanayan 1. Populasyon ng Nueva Vizcaya ayon sa kanilang etnisidad 

   Maraming dahilan kung bakit paunti nang paunti ang populasyon ng katutubong  Gaddang sa kasalukuyan. Ilokano o Tagalog na ang wikang ginagamit ng mga katutubong  Gaddang sa kanilang pakikipag-usap sa ibang tao maging sa loob ng kanilang bahay lalo  na ang mga kabataan. 

 Napag-alaman na kayâ Tagalog ang salita nila sa loob ng kanilang mga bahay  dahil may mga kasapi ng pamilya na hindi nakakapagsalita at nakakaintindi ng Gaddang.  Sila ay Tagalog, Kapampangan at Bikolano na napangasawa ng kanilang mga Gaddang.  Dahil sa hindi sila Gaddang, hindi na rin ito itinuro pa sa mga nakababatang kasapi ng  pamilya. Bagkus, Tagalog ang kanilang ginagamit sa pag-uusap. Dahil Tagalog naturuan  ang kanilang mga anak, Tagalog na rin kung makipag-usap ang mga ito maging sa labas  ng kanilang bahay at sa paaralan. Isa din sa mga dahilan ng hindi pagsasalita ng kanilang  mga anak ng wikang Gaddang ay bihira na diumano ang mga batang nagsasalita nito. Ibig  sabihin, wala na siláng makakausap kapag nakikisalamuha sila sa komunidad. Tanging ang  mga may edad o matatanda na lámang ang naririnig na nagsasalita ng wikang Gaddang  

 Maliban sa mga nabanggit, marami sa mga kabataan ang ayaw magsalita ng wikang  Gaddang dahil nahihiya siláng makilala ng kanilang mga kaedad na sila ay mga anak ng  katutubong Gaddang. Kayâ ang nangyayari, ipinagkakaila nila na sila ay may lahing  Gaddang. Ayon sa isang impormante, pinipilit nilang magsalita ng Tagalog ngunit madali  rin lang mapansin sa kanilang tono at pananalita na sila ay Gaddang. Dahil sa ganitong  kalagayan ng wika, lalong tumitindi ang pangamba ng mga matatanda na maaaring tuluyan  nang mawala ang wikang Gaddang kapag hindi maturuan ang kanilang mga anak at apo.  

 Ang mga kabataang Gaddang na nása edad 14–18 sa Villa Coloma, Bagabag,  Nueva Vizcaya ay hindi rin nakapagsasalita ng wikang Gaddang. Ang mga naturang mga  kabataan ay anak ng mga mag-asawang Gaddang na gáling sa Paracelis, Mountain  Province at nalipat lamang sa Villa Coloma at dito na naninirahan.  

 Sa isang artikulo na inilathala ng National Clearinghouse for Bilingual Education (2000), binanggit nila na mas pinipili ng ilang mga magulang na turuan ang kanilang mga  anak ng ibang wika at hindi ang wikang kanilang nakagisnan dahil naniniwala sila na  makikinabang sila sa paaralan kapag naging mahusay sila lalo na sa wikang English. Dahil  dito, maaari siláng mawalan ng pagpapahalaga sa kanilang lokal na wika dahil nakapokus  ang kanilang pansin sa pag-aaral at pagkatuto sa ibang wika 

 Binanggit niya ang limang pangunahing dahilan kung sakaling magiging mahusay  ang isang tao sa pangalawang wika at hindi ng kanilang lokal na wika. Una ay personal na dahilan. Ayaw ng ilang mga batà na makilala sila sa wikang sinasalita ng kanilang mga  magulang. Maaari diumano na ikinakahiya nila ang wika ng kanilang mga magulang kayâ mas pinipili nilang huwag na lámang itong pag-aralan. Pangalawa ay ang sosyal na dahilan.  Nanainiwala sila na kapag sa lokal na wika matututo ang isang batà, hindi niya makakayang  makisalamuha nang mahusay sa mga tao sa lipunan. Pangatlo, intelektuwal na dahilan.  Kapag mahusay ang isang tao sa pangalawang wika, mas magiging mahusay siya sa loob  ng paaralan. Pang-apat, edukasyunal na dahilan. Ang mga mag-aaral na mahusay sa  pangalawang wika ay karaniwang sila ang nangunguna sa klase dahil madali nilang  maipahayag ang kanilang ideya sa isang usapin, pasalita man o pasulat. At ang hulí ay ang,  ekonimikong dahilan. Magandang oportunidad na makapasok sa trabaho maging sa ibang  bansa kapag ang isang tao ay mahusay sa wika ng kalakal at karaniwan itong Tagalog o  English. Lumalabas na ang mga nabanggit na dahilan ang mas pinagbabatayan ng ilang  mga magulang kung bakit mas pinipili nila na sa ibang wika nila tinuturuan ang kanilang  mga anak imbes na sa kanilang lokal na wika. 

Bagaman, may mga indibidwal at ilang institusyong nagsusulong na muling  maipakilala ang wikang Gaddang sa mga kabataan ngayon, lumalabas na hindi ito sapat  para mapahalagahan nila ang wika na hindi nila lubos kilala. Ito ang pinatunayan ng isang  guro ng katekismo sa Bayombong na bagaman itinuturo niya ang wikang Gaddang sa  panimulang aralin, kinakailangan pa niya itong isalin sa English o Tagalog bago  maintindihan ng mga batang kaniyang tinuturuan kung ano ang ibig sabihin ng kaniyang  binabanggit sa wikang Gaddang. Ang ganitong sitwasyon ay hindi madali dahil hindi  naman lahat ng kaniyang tinuturuan ay anak ng mag-asawang Gaddang. 

Larawan 4. Ang panayam sa mga kabataang Gaddang sa Bagabag, Nueva Vizcaya. 

  Naniniwala ang karamihan sa mga matatandang Gaddang na ang mahinang  kalagayan ng wika ay sadyang nakakabahala. Ika nila, darating ang panahon, kung wala  nang magsasalita ng wikang Gaddang ay maaari na itong mawala o mamatay. 

 Ipinapayo nila na hayaan ang mga kabataang Gaddang na makisalamuha at  makipaglaro sa kapwa nila kabataang Gaddang para mas madali nilang matutuhan ang  wikang Gaddang. Marami na diumanong mga magulang ngayon na mas pinipili nilang  turuan ng Tagalog ang kanilang mga anak kaysa sa wikang Gaddang. Kung medyo nakapag-aral pa ang mga magulang ay sa English nila tinuturuan ang kanilang mga anak  kayâ lumalaki sila na hindi lubos na nakapagsasalita at nakakaintindi ng wikang Gaddang. 

 Ang mga hakbang na nabanggit ay tunay na kaaya-ayang gawain para mapanatili  ang wikang nanganganib nang mawala. Ngunit ayon pa rin sa kanila, hindi sapat ang  ganitong paraan para maisalba ang wika tungo sa tuluyang pagkalimot ng mga kabataang  Gaddang. Hiling nila na sana ay makita ng mga namumuno ng mga paaralan ang  pangangailangan na maituro ito sa paaralan upang matutuhan ng mga batà. 

 May paliwanang hinggil dito ang isang punongguro ng paaralang elementarya na  si Gng. Norla S. Valdez ng Bayombong West Elementary School sa San Nicolas,  Bayombong, Nueva Vizcaya. Ayon sa kaniya, hindi ganoon kadali o basta-basta na lámang  ituro ang wikang Gaddang sa paaralan sapagkat ang direktiba ng nakatataas ay sa Ilokano  ituturo ang unang wika (Mother-tongue Based Multilingual Education o MTB-MLE) sa  mga mag-aaral ng kinder, at una hanggang ikatlong baitang. Maliwanang na wala sa plano  ng Department of Education na ipaturo ang naturang wika kabilang na ang iba pang mga  wika sa iba’t ibang rehiyon na nanganganib na ring mamatay. 

 Matatandaan na noong Pebrero 17, 2012 ay naglabas ang DepEd ng kautusan na  sa pagsisimula ng Taong Pampaaralan 2012-2013, ipatutupad na ang polisiya ukol sa  Mother Tongue-Based-Multilingual Education (MTB-MLE) sa lahat ng pampublikong  paaralan, partikular sa mga mag-aaral ng kindergarten at una hanggang ikatlong grado  bílang bahagi ng katuparan ng K to 12 Basic Education Program. Ang MTB-MLE ay isang  mahalagang suporta sa paniniwalang “Every Child-A-Reader and A-Writer by Grade 1.” 

 Labindalawang pangunahing mga wika o Lingua Franca ang kabílang sa mga  wikang pagbabatayan sa pagpapatupad ng MTB-MLE. Ito ay ang mga sumusunod:  Tagalog; Hiligaynon; Kapampangan; Waray; Pangasinense; Tausug; Iloko;  Maguindanaoan; Bikol; Maranao; Cebuano at Chavacano. Tagalog ang nagungunang  wikang pagbabatayan ng pagpapatupad ng pagtuturo ng MTB-MLE. Kasama rin ang  Ilokano at wala ang wikang Gaddang at iba pang lokal na wika sa bansa. Kung gayon,  walang pagkakataon na maituro ang wikang Gaddang at iba pang lokal na wika sa  sistemang pang-edukasyon sa Pilipinas. 

Larawan 5. Ang panayam ng mga mananaliksik kay Gng. Norla S. valdez, Punongguro  ng Bayombong West, Elementary School, Bayombong, Nueva Vizcaya.

 Idinagdag pa ni Gng. Valdez na bagaman hindi ginagamit ang Gaddang sa  pagtuturo ng mother tongue, ginagawa naman ng mga guro ang kanilang pinakamahusay  nilang magagawa para magkaroon ng panimulang kaalaman ang mga mag-aaral sa  pamamagitan ng mga awitin na naisalin sa wikang Gaddang. Para patunayan na hindi  ganoong kababa ang kabatiran ng mga mag-aaral na Gaddang sa kanilang wika, ipinamalas  ng mga guro at mga mag-aaral ng Bayombong West Elementary School ng San Nicolas,  Bayombong Nueva Vizcaya kung paanong mahusay na kinanta ang awit ng panalangin at  Himno ng Vizcaya sa wikang Gaddang. Isang magandang panimulang hakbangin upang  maipakilala at mapahalagahan ng mga batà ang wikang Gaddang.  

Larawan 6. Ang mga kabataang Gaddang sa kanilang pag-awit nang buong husay sa  isang awit-panalangin at Himno ng Vizcaya sa wikang Gaddang. 

Etnolingwistikong Pangkapaligiran  

 Sa pag-aaral ni Lambrecht (1929), mga katutubong Gaddang diumano ang mga  naunang nanirahan sa mga bayan ng Santiago, Angadanan, Cauayan at Reina Mercedez,  Isabela. Sila ang kauna-unahang gumamit ng wikang Gaddang. Sila ay may mahahabang  buhok bago nila natutuhan ang pagpapagupit gamit ang matutulis na kutsilyo. Sapagkat sa  harap na bahagi lámang ang kanilang ginugupit, patuloy na humahaba ang kanilang buhok  hanggang sa kanilang balikat. Ang mga lalaki ay nagsusuot ng bahague (bahag) at pang itaas na kasuotan habang ang mga babae naman ay nagsusuot ng lappod (palda) at baruasi bílang pang-itaas na kasuotan at mga palamuti sa katawan. 

Larawan 7. Ipinapakita sa mga larawan ang tipikal at lumang kasuotan, ang mahabang  buhok at ang palamuti ng mga babaeng Gaddang (Kudos sa may-ari ng mga larawan).   

 Pagsasaka ang nakasanayan ng mga katutubong Gaddang na uri ng hanapbuhay.  Ngunit may pamahiin siláng sinusunod sa tuwing sila ay nagtatanim ng palay. Kanila  munang hinihingan ng túlong ang kanilang mga anitu sa pamamagitan ng taimtim na  panalangin na tinatawag nilang uali. Nag-aalay din sila ng hayop at dekat ‘kakanin’ para  sa paggabay ng kanilang mga anitu sa tuwing sila ay nagtatanim o nag-aani ng kanilang  mga pananim.  

Migrasyon ng mga Katutubong Gaddang 

 Bago dumating ang mga Kastila, sinasabing ang mga katutubong Gaddang ang  pinakamaraming bílang ng nakatira sa Lambak ng Cagayan. Maliban sa bayan ng Echague,  ang buong katimugan at kanlurang bahagi ng Isabela kasama ang Abulung at ang bundok  ng Namamparang ay naging tirahan ng mga katutubong Gaddang. Nanirahan din ang mga  katutubong Gaddang sa silangang bahagi ng Cordillera partikular sa silangang bahagi ng  Ifugao at sa silangang bahagi ng Mountain Province, malapit sa mga ilog ng Mallig at Siffu. 

 Dahil halos parehas ang wika at kultura ng mga katutubong Gaddang ng Isabela at  Nueva Vizcaya, inisip ng mga katutubong Gaddang ng Nueva Vizcaya na sila ay bahagi  ng mga katutubong Gaddang ng Isabela at hindi ng katutubong Isinay. Ayon sa isang  pahayag, “When Bayombong was accepted by the Dominicans, it was made dependent of  Cauayan (not of Dupax nor of Buhay) because the Ibalibons (Gaddangs) inhabitants of  Bayombong were enimies of the Isinay.” 

 Dati nang ayaw ng mga katutubong Gaddang na manirahan kasama ang mga  Kastila. Sa kasunduan na pinirmahan ng mga katutubong Gaddang ng Nueva Vizcaya at  ang pari na si Jose Tomas Marin, O.P. noong Pebrero 15, 1739, tinanggap ng mga  katutubong Gaddang ang mga misyonaryo na manirahan sa kanilang teritoryo na may  kondisyon na alinman sa mga tropa ng Kastila o ang mga katutubong sundalo ay dapat na  manirahan sa kani-kaniyang mga lupa. 

 Sa ikalabinwalong siglo (18th century), naging mainit sa mata ng mga kalaban ang  mga katutubong Gaddang na humantong sa pagpatay sa mga kristiyano na dumadaan sa  Namamparang at bundok ng Abungul. Dahil dito, nagbabala si Padre Malumbres na kung  maaari ay iwasan ng mga katutubong Gaddang na dumaan sa mapanganib na Abungul kung  saan naroon ang mga barbariko na pumapatay sa mga táong dumadaan na walang  kasamang sundalo. Ang pagpatay sa mga katutubong Gaddang sa Namamparang at ang  bundok ng Abulung ay alam ng mga paring Dominiko sa Maynila. Kayâ, sila ay nag-alok  na gagastusan nila ang grupo ng mga sundalo upang tumulong sa pagpuksa laban sa  barbarikong katutubo na pumapatay sa mga katutubong Gaddang.  

 Naging madugo ang away ng mga katutubong Gaddang at mga barbarikong tribu.  Maraming mga gusali ang nasira kabílang ang mga simabahan. Gayunman, naging matagumpay ang pagtataboy hanggang sa nilisan ng mga kalaban ang lugar. Mula noon,  sinakop na ng mga katutubong Gaddang ang timog na bahagi ng Nueva Vizcaya. Dito  nagsimula ang pagkakatatag ng mga bayan ng Buhay, Dupax at Bambang. Hanggang sa  itatag na rin ang bayan ng Bayombong. 

 Isa ang bayan ng Bayombong kung saan nagtayo ang mga misyonaryo ng  simabahan sa túlong ng mga Isinay ng Dupax. Nang iwan ng mga paring Augustinian ang  Bayombong sa mga paring Dominikan noong 1739, sinimulan ang pagtatayo ng mga bahay  na umabot sa 250 pamilya. Sinakop ng mga katutubong Gaddang ang Bayombong at iba  pang mga bayan sa hilagang Nueva Vizcaya. Nabuksan ang mga daan na nagdudugtong sa  lalawigan ng Nueva Vizcaya at Lambak ng Cagayan kaya pinasok ng ibang mga tribu ang  buong lalawigan ng Nueva Vizcaya gaya ng Igorot.