Pareho din ang pagpapantig ng salitang Gaddang sa Filipino.
2.1 Kayarian ng pantig ng Gaddang
Binubuo ng isang patinig, isang katinig at patinig, dalawa o higit pang katinig at isang patinig ang pantig sa wikang Gaddang. Ang titik K ay kumakatawan sa katinig at ang titik P ay kumakatawan sa patinig.
Kayarian | Halimbawa |
P | a•tu ‘aso’ |
KP | no•not ‘isip’, ngi•pan* ‘ngipin’ |
PK | ud•di ‘hulí’ |
KPK | bag•gi ‘katawan’, na•tang* ‘gulay’ |
KKP | fri•tu ‘prito’ |
KKPK | prin•ter ‘printer’ |
KPKK | ward ‘ward’ |
KKPKK | tsart ‘tsart’ |
KKPKKK | prints ‘limbag’ |
*Digrapo ang ng. Ibig sabihin ng digrapo, isang titik pero dalawa ang sulat. Nagsisimbolo sa ponemang /ƞ/ ang digrapong NGng.
2.2 Pagpapantig
Ang mga sumusunod ay mga tuntunin sa pagpapantig ng Gaddang:
2.2.1 Magkahiwalay na pantig ang nakasulat na magkakasunod na patinig.
Halimbawa:
siin /si•in/ ‘noon’
sooy /so•oy/ ‘doon’
maatal /ma•a•tal/ ‘nahihiya’
Sa pagsasalita may binibigkas na impit sa pagitan ng dalawang patinig.
2.2.2 Kung may dalawang magkasunod na katinig sa gitna ng salita, isinasama ang unang katinig sa unang pantig, samantalang ang pangalawang katinig ay nagiging bahagi ng susunod na pantig.
Halimbawa:
banwet /ban•wet/ ‘bingwit’
sintaw /sin•taw/ ‘saan’
inandila /i•nan•di•la/ ‘uri ng kakanin’
kaddat /kad•dat/ ‘damo’
ballang /bal•lang/ ‘trumpo’
dammat /dam•mat/ ‘bigat’
baggat /bag•gat/ ‘bigas’
2.2.3 Kapag ang una sa tatlong magkakasunod na katinig ay M, N, o NG at ang kasunod ay alin man sa BL, BR, TR, PL, at PR, ang unang katinig (M, N, o NG) ay isinasama sa unang pantig at ang sumunod na dalawang katinig ay isinasama sa kasunod na pantig.
Halimbawa:
BL- asembliya /a•sem•bli•ya/ ‘pagtitipon’ BR- alambri /a•lam•bri/ ‘alambre’ TR- engkwentru /eng•ku•wen•tru/ ‘engkuwentro’ PL- kumpletu /kum•ple•tu/ ‘kompleto’ PR- kompromisu /kom•pro•mi•su/ ‘kompromiso’
2.2.4 Sa pagtuturo ng pagpapantig ng salita sa Kindergarten at Grade 1, ginagamit ang pagpapalakpak upang malaman kung ilang pantig ang isang salita.
2.3 Mahabang Pantig
Ang pantig na may mahabang patinig ā, ē, ō, at ū ay ituring na mahabang pantig. Kung ang karaniwang pantig ay may isang palakpak, ang mahabang pantig naman ay may isang palakpak na sinamahan ng pinakorbang pag-abot ng kamay sa harap.
Halimbawa:
mapēt ‘mapait’ dāt ‘buhangin’
dēt ‘tahi’ dā ‘dugo’
bāt ‘saging’ kūn ‘kugon’
dōn ‘dahon’ būk ‘buhok’
fūt ‘tanong’ gōd ‘ikmo’
2.4 Kung mayroong magkasunod na impit sa salita, lagyan ng tuldik paiwa ( ` ) ang patinig sa unang pantig. Sa pagpapantig ng mga ganitong salita, ang unang patinig at unang impit ay bumubuo ng isang pantig; hiwalay na pantig naman ang pangalawang impit at patinig. Pansinin na walang nilalagay na tuldik para sa pangalawang impit. Ang dahilan nito ay ayon sa 2.2.1, may binibigkas na impit sa pagitan ng sinusulat na magkakasunod na patinig.
Halimbawa:
gumàimfun /gu•mà•im•fun/ ‘ingat-yaman’ nàanggaman /nà•ang•ga•man/ ‘kinalulugdan’ nàakkan /nà•ak•kan/ ‘nakain’
Karapatang-sipi © 2019 ng Kagawaran ng Edukasyon Dibisyon ng Nueva Vizcaya, Dibisyon ng Isabela, Dibisyon ng Lungsod Cauayan, Dibisyon ng Lungsod Santiago; Translators Association of the Philippines, Inc.; at ng Komisyon sa Wikang Filipino.
Disenyo ng aklat ni Kimberly De Jesus
RESERBADO ANG LAHAT NG KARAPATAN. Walang bahagi ng librong ito ang maaaring sipiin o gamitin nang walang nakasulat na pahintulot mula sa may-akda at tagapaglathala.
Catalog-in-Publication data
Recommended entry:
Ortograpiya ng Gaddang / Kagawaran ng Edukasyon, Dibisyon ng Nueva Vizcaya. — Manila : Komisyon sa Wikang Filipino, [2019], c2019.
100 pages, 13.97cm x 20.32cm
ISBN 978-621-8064-87-4
Inilathala ng KOMISYON SA WIKANG FILIPINO
Gusaling Watson, 1610 Kalye JP Laurel
1005 San Miguel, Maynila
Tel. 02-8733- 7260 • 02-8736- 2525
Email:komisyonsawika@gmail.com
Website: www.kwf.gov.ph
Upang maakses ang tampok na ito ng website, kinakailangang magrehistro upang magkaroon ng akawnt.