Lingguwistikong Etnograpiya ng Gaddang

Sa saliksik ng Komisyon sa Wikang Filipino (KWF) noong 2016, napag-alamang  mayroong tinatáyang 130 katutubong wika ang Pilipinas. Sa bílang na ito, tinatáyang may  40 wika ang nanganganib nang maglaho sa hinaharap. Dahil ito sa ilang mga salik tulad ng  kawalan ng intergenerational  transmission sa wika; migrasyon ng mga tagapagsalita ng  wika; at pangingibabaw ng paggamit ng lingua franca. Ang panganganib ng wika ay isang  pandaigdigang karanasan. Isa rin itong hámon sa mga bansa kung paano isasalba ang mga  wika sa panganganib. Kapag hindî na naipapása sa susunod na henerasyon ang wika, unti unting maglalaho ang mga buháy na dúnong o intangible cultural heritage tulad ng  panlipunang kaugalian, ritwal, pagtatanghal, tradisyonal na paglikha, oral na tradisyon  gaya ng mga tulâ, bugtong, kuwentong-bayan, at epikong-bayan. Kung tulúyang maglalaho  ang wika, makapipinsala ito sa kalikásan at biodiversidad dahil ang mga katutubong  karunungan hinggil sa kalikásan, paniniwala sa mga espiritu, at mga kultural na  pagpapahalaga ay nása katutubong wika.   

Kayâ, naglatag ang UNESCO1ng mga hakbang sa pagpapasigla ng wika, isa na rito  ang pagdodokumento sa wika at kultura. Sa pamamagitan nitó, napayayaman ang pag aaring intelektuwal ng mga tao, naipakikíta ang kultural na pananaw na maaaring bago sa  kasalukuyang kaalaman, at ang proseso ng dokumentasyon ay nakatutúlong sa impormante  ng wika upang muling pasiglahin ang kaalaman sa wika at kultura (UNESCO 2003). Ayon  din kay Himmelman (2006), ang pagdodokumento ng wika ay isang pangmatagalan at may  masaklaw na layunin na talâ o rekord ng wika.2 Magagámit ito sa maraming layunin sa  pagpapasigla at pagpapaunlad ng wika.  

Bílang tugon sa hámong ito, inilunsad ng KWF ang proyektong Lingguwistikong  Etnograpiya ng mga Wika ng Pilipinas noong 2018. Pagpapatúloy ito sa nasimulang  gawain ng KWF sa pagdodokumento ng wika at kultura noong 2015. Higit na pinalawak  ang saklaw ng saliksik at mas komprehensibo ang datos na inaasahang makálap. Ang  pagsasakatuparan ng proyektong ito ay naging posible dahil sa suporta ni dáting Senador  Loren Legarda, ngayon ay kinatawan ng Antique. Dahil sa suportang pinansiyal mula sa  kaniyang opisina, nakapagbigay ang KWF ng grant para sa pagdodokumento ng 32 wika.  

Sa pagtatapós ng proyekto noong 2020 ay nakapagdokumento ng 30 wika.  Maraming natutuhan ang KWF sa pagsasagawa nitó na magiging pundasyon sa  pagpapaunlad ng proyekto sa susunod na mga taon. Ninais man ng KWF na mailimbag ang  lahat ng natápos na saliksik, mahigpit pa rin ang naging pamantayan sa pagsasagawa nitó.  Gayunman, lubos ang pagbatì at pasasalamat ng KWF sa mga grantee at sa kaniláng  

1 UNESCO Ad Hoc Expert Group on Endangered Languages. Language Vitality and Endangerment. Paris: UNESCO, 2003.  

2 Himmelman, Nikolaus P. “Language Documentation: What is it and what is it good for?” Nása Gipper, Jost et al. (Eds.) Essentials of  Language Documentation. Berlin: Walter de Gruyter GmbH & Co., 2006.

institusyon na nakibahagi sa proyekto. Malaking bahagi rin ng tagumpay ng proyekto ang  suportang ibinigay ng mga pinunò at mga kasapi ng katutubong pamayanang kultural.  

Ang proyektong ito ay simula pa lámang. Hangad ng KWF na magkaroon ng  komprehensibong dokumentasyon ang lahat ng katutubong wika ng bansa na magpapakíta  ng matálik na ugnayan ng wika at mga katutubong karanasan at kaalaman ng pangkáting  etniko na nagmamay-ari nitó. Ang gawaing ito ay hindî káyang gampanan ng KWF nang  mag-isa. Kayâ, hinihikayat namin ang suporta at pagtataguyod ng mga iskolar ng wika,  akademya, institusyon ng pamahalaán, at ng mga pinunò at mga kasapi ng mga katutubong  pamayanang kultural upang maisakatuparan ang hangaring ito.